نل نادینگز1 متولد ژانویه 1929، استاد فلسفه آموزشی است که به خاطر موضع فمیسیتی و نظریه هایی که در فلسفه آموزشی و اخلاق مراقبت منتشر کرده، به چهره ای شناخته شده تبدیل شده است. او پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد در ریاضیات، دکترای خود را در فلسفه آموزشی از دانشگاه استنفورد دریافت کرد. در بین سالهای 1949 تا 1972 او معلم ریاضی مقطع ابتدایی و دبیرستان بود و در همین زمان فرصت تحقیق و پژوهش روی تدریس ریاضی و به طور کلی آموزش را به دست آورد. به زودی او گستره تحقیقات خود را افزایش داد به طوریکه موفق شد همزمان با گرفتن دکترا در دانشگاه استنفورد هرچه بیشتر روی فلسفه و نظریه های آموزشی کار کند. او پس از اخد دکترا، به تدریس در این دانشگاه مبادرت کرد و کرسی تعلیم و تربیت کودکان را تا زمان بازنشستگی در سال 1998 حفظ کرد.
نادینگز به شدت تحت تاثیر، دوران تحصیلی خود بود به طوریکه باور داشت مدرسه نقش مهمی در زندگی او ایفا کرده و رابطه محبت آمیز و توام با مراقبت معلمانش، سبب علاقمندی او به رابطه معلم و شاگرد در تمام طول زندگی و بعدها در تحقیقات و نظریات آموزشی او شده است. او خود را زنی "اهل خانواده" تعریف می کند زنی که در عین اشتغال به کار و تحصیل، عاشق مراقبت و تربیت فرزندان، خانه داری، آشپزی و مراقبت از گل و گیاه در منزل است. او در عمل نیز این باور خود را با وفادار ماندن به همسر و فرزندانش ثابت کرده است. همسرش به علت سرطان در سال 2012 درگذشت اما حاصل این ازدواج 10 فرزند، 39 نوه و 20 نتیجه بوده که همگی تحصیلات عالی دارند.
نظریات نل نادینگز، تاحد زیادی بر دیدگاه ما بر مقوله تعلیم و تربیت و آموزش کودکان تاثیر گذار بوده است. او مدافع وارد کردن مباحث اخلاقی در فلسفه آموزشی و کاربردی کردن توجه و مراقبت در نظام آموزشی است. او عمیقا درگیر ایجاد و حفظ رابطه عاطفی و تعهد اخلاقی بین معلم و دانش آموز است و دیدگاه های خود را در کتاب هایی همچون "مراقبت: رویکرد فمینستی به اخلاق تعلیم و تربیت2- 1984" ، "زنان و شیطان3 – 1989"، "نقدی بر مراقبت در مدارس4، 1992"، "تربیت انسان های اخلاقی5 2002"، و شادی و آموزش و پرورش6 در 2003، منتشر کرد.
او درگیر شدن در مباحث فلسفی آموزش و پرورش را تشویق می کرد و دیدگاه های خود را در کتاب "فلسفه آموزش و پرورش7 در 1995" در همین زمینه منتشر کرد. از آنجایی که او به نقش خانه و خانواده در شکل گیری نظم اجتماعی معتقد بود دیدگاه های خود را با عنوان " شروع از خانه: مراقبت و سیاستگذاری اجتماعی8: 2002" در اختیار مخاطبان قرار داد.
مراقبت
شاید به جرئت بتوان" مراقبت9" را محور نظریات نادینگز در مورد آموزش و پروش دانست. او باور دارد مراقبت، که ذاتا صفتی زنانه است، اساس روابط انسانی را تشکیل می دهد. او نظام آموزشی کنونی را که متاثر از نظام مردسالارانه و تک قطبی در طول قرن ها بنا شده، نقد می کند که به جای بها دادن به اصل مراقبت به عنوان رکن اصلی شکل گیری رابطه سازنده بین معلم/ شاگرد و بین درس / دانش آموز، اساس نظام آموزشی را روی روابط مکانیکی و سردی حاکم کرده که معلم و شاگرد را در مقابل هم وادار به جبهه گیری می کند و شوق به تعلیم و تعلم را به کمترین میزان خود کاهش می دهد.
نادینگز بر این باور است که تمام انسان ها به طور ذاتی نیاز به مراقبت دارند یعنی هم به مراقبت کردن هم مراقبت شدن نیازمندند.. آنچه نادینگز مراقبت می خواند، تا حد زیادی به دیدگاه کارل راجرز، در رابطه با "همدلی" empathy شباهت دارد یعنی درگیر شدن عاطفی بین انسان ها یا بین یک انسان و یک موقعیت یا حتی بین انسان و یک ایده و یا ابژه. اما نادینگز تعریف راجرز از همدلی را تا حد زیادی مردانه و غربی می داند. اوعلاقمند است به جای همدلی، از واژه sypmathy شفقت استفاده کند. "شفقت" بهترین مترادف مراقبت در فلسفه آموزشی اوست که رویکردی زنانه دارد. شفقت، محبت بی چشمداشت است درگیر شدن عاطفی، غمخواری و خود را به جای دیگری گذاشتن.
مراحل رسیدن و اعمال شفقت، نیاز به طی مراحلی دارد که البته معمولا به طور ناخودآگاه صورت می گیرد یعنی در مرحله اول فرد مراقبت کننده به طرف مراقبت شونده، توجه نشان می دهد. این توجه منجر به جایگزینی انگیزشی10 و یا به عبارت دیگر "خود را جای او گذاشتن" شده و در نتیجه سبب اقدامی برای رفع نیاز مراقبت شونده می شود. در آخر هم فرد مراقبت شونده، این اقدام را قبول می کند تا زمانی که مرحله آخر تمام و کمال به پایان نرسیده باشد، عمل مراقبت کامل نشده است زیرا هم مراقبت کننده و هم مراقبت شونده باید نسبت به عمل مراقبت آگاهی داشته باشند و با طیب خاطر این رابطه را بپذیرند.
مراقبت، مدرسه و آموزش و پروش
همچنان که پیشتر ذکر شد، نادینگز مراقبت را محور آموزش و پرورش می داند و به باور او تا زمانی که تعلیم و تربیت مبتنی بر آن نشود، عمل یاد دادن و یادگرفتن به درستی انجام نمی شود. نادینگز نقش بسیار مهمی را برای خانه و خانواده در تعلیم و تربیت اطفال قائل است زیرا خانواده اولین محیط یادگیری طفل است. بنابراین یکی از اهداف سیاستگذاران جامعه باید تامین امکانات رفاهی لازم و ضروری در خانواده باشد تا بتوان محیط آموزشی مناسبی را برای رشد کودکان فراهم کرد. از سوی دیگر نادینگر مدرسه را خانواده دوم کودکان می داند از این رو مدارس باید محیطی را فراهم کنند که هر کودکی از توجه و مراقبت توام با محبت که در خانه به دست می آورد، در مدرسه نیز برخوردار شود. او همچنین به روش آموزشی کودکان در خانواده هم علاقمند بود به عبارت دیگر آموزش غیر مستقیم. همچنان که کودکان در خانه به طور غیر مستقیم درس زندگی را می آموزند، مدارس نیز تا حد زیادی باید از ارائه کلیشه ای دروس فراتر بروند و به روش های غیر مستقیم و منطبق با زندگی واقعی کودکان، محتوای دروس را آموزش دهند.
نادینگز علیرغم علاقه به نظریات آموزشی جان دیویی11 آن را به نقد می کشد به این ترتیب که جان دیویی معتقد بود باید مدرسه، کودکان را برای زندگی اجتماعی آماده کند. اما تفسیری که در عمل از این دیدگاه دیویی که در زمانش انقلابی به شمار می رفت شده است این بوده که مدرسه باید کودکان را برای محیط کسب و کار آماده کنند در حالیکه از زندگی خانوادگی به طور کلی غفلت ورزیده اند. کودکان در مدارس هیچ چیزی در مورد زندگی موفق خانوادگی نمی آموزند این در حالی است که افراد دست کم نیمی از اوقات روزانه خود را در منازل و همراه خانواده خود به سر می برند. مدارس از آموزش روابط بین انسان ها، روابط خانوادگی، آموزش انجام امور لازم و ضروری خانگی مثلا تعمیر کردن شیر آبی که چکه می کند یا مراقبت از یک باغچه کوچک و یا نگهداری از کودکان خالی هستند.
سرمشق بودن12
نادینگز اعتقاد دارد معلم باید خود سرمشق شفقت و مراقبت باشد. به جای موعظه کردن در مورد مهربانی و مراقبت، باید در عمل سرمشق توجه و مراقبت نسبت به شاگردان، همکاران و محتوای درس باشد. برای مثال درگیری عاطفی معلم با مسائل و خصوصیات شاگردان از اهمیت زیادی برخورد است. گذشته از رابطه ای که معلم با ارائه درس دارد، علاقه ای که به مفاهیم مطروحه در کتاب درسی نشان می دهد و عشقی که در آموزش این مفاهیم و دانش به شاگردان بروز می دهد، همه سرمشق و نمونه عملی برای آموزش کودکان هستند.
گفتگو (دیالوگ)
نادینگز پیشنهاد می کند که مراقبت از طریق گفتگو و بحث در مورد مسئله، اعمال شود. گفتگو کمک می کند از نگاه یکجانبه دور شویم و موضوع را از جهات مختلف و از دیدگاه متفاوت ببنیم و جوانب آن را درک کنیم. بنابراین مراقبت نمی تواند در خلاء و بدون دخالت فرد مراقبت شونده و به طور یک طرفه و بدون آگاهی صورت گیرد.
تمرین13
نادینگز به تمرین دادن کودکان به انجام مراقبت تاکید می کند او براین باور است که باید به همه فرصت تمرین مراقبت کردن داده شود. این کافی نیست که مرتب از یک نفر مراقبت شود بلکه او هم باید به سهم خود نسبت به موضوعی یا فردی همین عمل را انجام دهد و با مراحل آن آشنا شود. برای مثال اگر مادری از فرزندش مراقبت می کند، فرزند هم باید در پاسخ از مادرش مراقبت کند. آموزشگران در این نظریه باید این فرصت تمرین را فراهم بیاورند و به او بازخورد بدهد.
تائید14
نادینگز تائید و تصدیق دیگران را جزو مهمی از عمل مراقبت می داند. اینکه نشان دهیم متوجه مراقبت، پیشرفت و عمل مثبت آنها شده ایم حتی اگر تنها با لبخندی یا تکان دادن سر هم باشد، چنین تائیدی به آنها کمک می کند بدانند تصمیم درستی گرفته اند و عمل مشفقانه آنها مورد توجه و درک دیگران قرار گرفته است. به این ترتیب فرصت رشد عاطفی و اخلاقی را برای کودکان فراهم می کنیم.
مراقبت و تئوری اخلاق
نادینگز مراقبت را در بطن تئوری اخلاق قرار می دهد و آن را ذاتا عملی اخلاقی و مشوق تخلّق به اخلاق می پندارد. از دید او مراقبت لزوماً از مناسبات اجتماعی آموخته و اکتساب نمی شود بلکه در ذات انسانی عجین است و تنها باید آن را تقویت کرد و به منصه شهود آورد. به باور نادینگز، در جهانی که تمام مناسبات از طریق رقابت، سودجویی و تنازع بقا (تعابیر مردانه) تعریف می شود، مراقبت و شفقت (رویکرد زنانه) می تواند راهی برای جبران کژکاری های اجتماعی و خلاءهای روابط انسانی فراهم کند.
1. Nel Noddings
2.Caring: A Feminine Approach to Ethics and Moral Education. Berkeley: University of California Press, 1984
3. Women and Evil. Berkeley: University of California Press, 1989.
4. The Challenge to Care in Schools
5. Educating Moral People – 2002
6. Happiness and Education. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
7.Philosophy of Education, Educating for Intelligent Belief or Unbelief - 1995
8. Starting at Home: Caring and Social Policy – 2002
9. Caring
10. Motivational displacement
11. John Dewey
12. Modelling
13. Practice
14. Confirmation
ترجمه و تلخیص از:
Smith, M. K. (2004). Nel Noddings, the ethics of care and education’, the encyclopaedia of informal education.
