امروزه با پیشرفت سریع تکنولوژی و ارتباطات، جهان بیش از پیش به یک شبکه در هم تنیده از افراد و سازمان ها و افکار و ارتبطات تبدیل می شود. در جهانی که آهنگ تغییرات در آن بسیار سریع و دامنه تحولات در آن بسی وسیع است، کمتر کسی هست که در قرن بیست و یکم به اهمیت آموزش و کسب آمادگی برای رو به رو شدن با این جهان در حال تغییر معترف نباشد. اما سوال اینجاست که ویژگی های مورد نیاز برای زندگی در قرن بیست و یکم چیست؟ آموزش و پرورش ما باید به چه سمتی پیش برود تا بتواند نیازمندی های این جهان مرتبط و دائم التغییر را پوشش دهد؟
کارشناسان بر این باور هستند که آموزش و پرورش در جهان معاصر باید متوجه تغییرات مداومی که در عرصه بازار تجارت، رشد و توسعه شرکت های چند ملیتی و نیاز به کارمندان و کارآفرینانی که قادر به کار بر روی پروژه های بزرگ در ابعادی جهانی و با همکارانی از کشورها و فرهنگ های مختلف هستند، باشد. بنابراین برای تربیت نیروهای متخصصی که قادر به استفاده موثر از فناوری، ارتباط و تعامل با همکاران و خلاقیت و نوآوری باشند، نیازمند برنامه ریزی در سطحی کلان در نظام اموزشی تمام کشورها است.
آموزش و پرورش جهانی
شاید بهترین کلمه برای توصیف این نیاز بین المللی، همان "آموزش و پرورش جهانی" باشد. دانش آموزان امروز نیازمند برنامه های جامع آموزشی هستند که بتواند آنها را صرف نظر از ملیت، اقتصاد و زبان، با قابلیت های مورد نیز برای زندگی مفید و متناسب با نیازهای جهان امروز تربیت کند.
ویژگی های آموزش و پرورش جهانی:
احترام به فرهنگ ها:
دانش آموزان باید بیاموزند که به فرهنگ خود عشق بورزند، نقاط قوت آن را کشف و تقویت نمایند و به طور موثر و آگاهانه ای از نقاط قوت فرهنگ های دیگر تاثیر بپذیرند؛ تفاوت های فرهنگی را درک کنند و احترام بگذارند و در جهت ارزشهای مشترک با یکدیگر تعامل کنند.
راهبرد آموزشی:
آشنایی با فرهنگ ها باید به طور جدی در کتاب ها و برنامه درسی وارد شود و از طریق فعالیت های آموزشی مختلف، دانش آموزان بتوانند نه تنها با فرهنگ خود بلکه با سایر فرهنگ های موجود در کشور خود یا کشورهای دیگر آشنا شوند.
***
ارزیابی اطلاعات:
در جهانی که اطلاعات با سرعتی حیرت آور در حال تبادل است و حجم عظیمی از داده ها در کسری از ثانیه از طریق اینترنت، شبکه های اجتماعی مجازی و رسانه ها در حال انتقال است، کسب مهارت های لازم برای ارزیابی اطلاعات و اعتبار سنجی منابع اهمیت حیاتی دارد. شهروندان جهان در قرن بیست و یکم باید قادر باشند، اخبار و اطلاعات صحیح را از کانال های قابل اعتماد کسب کنند و اطلاعات صحیح را از شایعات و تبلیغات غرض ورزانه تمیز دهند.
راهبرد آموزشی:
از آنجایی که امروزه حتی دانش آموزان مقاطع ابتدایی نیز به مدد تکنولوژی به گستره وسیعی از اطلاعات در شبکه های مجازی و رسانه ها دسترسی دارند، مدارس ما باید برنامه هایی را برای آموزش کودکان برای کسب اطلاعات از منابع معتبر و تشخیص اطلاعات کذب یا نامعتبر تهیه کنند.
***
مهارت های ارتباط بین فرهنگی
دانش آموزان نیاز دارند در زمینه تبادل افکار با همسالان و افرادی با پس زمینه های متفاوت، مهارت کسب کنند. ارتباطاتی از این دست می تواند به صورت رو در رو یا به صورت مجازی و یا در قالب فعالیت های گروهی در محیط های جدید و با ارتباط با افرادی با پیشینه های متفاوت تمرین شود.
راهبرد آموزشی:
فعالیت های درسی می تواند به نوعی طراحی شود که دانش آموزان تشویق شوند برای کسب اطلاع و تحقیق به افرادی از پیشینه های مختلف رجوع کنند و اطلاعات کسب شده را کنار هم گذاشته و برآیند آن را تجزیه و تحلیل کنند. این فعالیت ها به گونه ای باید ترتیب یابد که دانش آموزان ارزش و امکاناتی که در ارتباط با افرادی از فرهنگ ها و پیشینه های محتلف برایشان فراهم می شود، درک نمایند و آن را مزیت تلقی نمایند.
***
احترام به نظرات یکدیگر:
احترام به نظرات دیگران یکی از لازمه های زندگی در جهان امروز است. دانش آموزان نیز باید بیاموزند که به آراء و افکار یکدیگر احترام بگذارند و قادر باشند یک موضوع را از دیدگاه ها و نقطه نظرات متفاوت ببینند و تحلیل کنند.
راهبرد آموزشی:
تعریف فعالیت های درسی که متضمن بحث و مذاکره پیرامون مبحثی است که پاسخ روشن و سر راستی ندارد، کمک می کند یک موضوع از ددیگاه های مختلف مورد بررسی قرار گیرد. طرح سوالات باز که پاسخ های متفاوتی را طلب می کند و می تواند نظرات موافق و مخالف داشته باشد تمرین مناسبی برای احترام به نظرات دیگران است. فعالیت های گروهی و یادگیری مشارکتی نیز می تواند تمرینی برای شنیدن نظرات مختلف و پیدا کردن یک راه حل مشترک باشد.
***
تواضع و فروتنی و روحیه یادگیری:
ما انسان ها باید درک کنیم که به هر میزان که آموخته باشیم، همچنان دانش و اطلاعات ما محدود است و همیشه موضوعات و اطلاعات دیگری وجود دارد که نیازمند کسب اطلاع و آموختن در موردشان هستیم. بنابراین آموزش و پرورش ما نیز باید اصل تواضع و فروتنی نسبت به آموخته ها را به دانش آموزان بیاموزد و در آنها روحیه یادگیری را تشویق نماید.
راهبرد آموزشِی:
آموزش معلم محور و کتاب محور این تصور را ایجاد می نماید که معلم تنها مرجع حامل دانش و کتاب درسی تنها منبع کسب اطلاعات است. حال آنکه اگر برنامه درسی به سمت آموزش پژوهش محور حرکت کند، دانش آموزان می آموزند که برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیازمند تحقیق و کسب دانش از منابع اطلاعاتی مختلف هستند و تنها به یک منبع درسی یا یک فرد (معلم) متکی نخواهند بود. انجام فعالیت های تحقیقی و جستجوگری، در دانش آموزان روحیه یادگیری را افزایش داده و همواره آنها را با موقعیت های جدید و اطلاعات جدید رو به رو می کند که نیازمند آموختن است.
***
تفکر واگرا:
تفکر واگرا تنها متمرکز بر کسب نتیجه از یک راه حل مشخص نیست بلکه کمک می کند فرد به یک مسئله از دیدگاه های مختلف نگاه کند و انواع راه حل ها را برای حل مسئله بیازماید. به خصوص تفکر جانبی کمک می کند فرد، راه حلی را تصور کند که شاید در نگاه اول به نظر نیاید یا قبلا آزمایش نشده باشد. جهان امروز بیش از گذشته با مسائل پیچیده در روابط در هم تنیده رو به روست و اغلب پاسخ های ساده و روشنی برای مسائل آن وجود ندارد. بنابراین کسب مهارت تفکر واگرا و تفکر جانبی به دانش آموزان نسل فردا این امکان را می دهد که برای حل مسائل و بحران های پیش رو، از مهارتهای تفکر و حل مسئله گسترده تری برخوردار باشند.
راهبرد آموزشی:
فعالتی های آموزشی می بایست از تمرکز بیش از حد بر روی تکالیفی که مستلزم رونویسی یا حفظ کرن راه حل های از پیش تعیین شده است، پرهیز نمایند. حتی الامکان تکالیف درسی به نوعی طراحی شوند که راه حل های متفاوتی را متناسب با طرز فکر و تجارب دانش آموزان طلب می کند. خلاقیت و نوآوری در انجام تکالیف دری باید تشویق شود و انواع راه حل های یک مسئله در کلاس درس باید مورد بحث و بررسی جمعی قرار گیرد.
***
سواد تکنولوژیکی
انسان های دوران مدرن بیش از هر زمان دیگری با تکنولوژی حتی در زندگی روزمره خود سر و کار دارند بنابراین ایجاد فرصت و امکاناتی برای آموزش استفاده از انواع تکنولوژی های مورد نیاز برای ارتباط و تعامل با جهان اطراف و استافده موثر از ابزار های نوین ارتباطی و مکانیکی به دانش آموزان کمک می کند با جهان پیرامون خود به صورت موثرتر و هوشمندانه تری مرتبط شوند.
راهبرد آموزشی:
امکانات آموزشگاهی در مدارس باید به نحوی تجهیز شود که امکان فراگیری، استفاده و تمرین با ابزارهای فناوری جدید برای تک تک دانش آموزان فراهم گردد. این مسئله از آنجایی اهمیت می یابد که ممکن است در برخی مناطق، وضعیت اقتصادی خانواده ها امکان استفاده از فناوری های روز مثل کامپیوتر یا تکنولوژی های هوشمند را برای دانش آموزان محدود کند در این صورت مدارس باید به صورت رایگان و گسترده ای این امکان را برای تمام دانش آموزان خود فراهم نمایند.
