آیا جو و حال و هوای مدرسه مهم است؟ آیا رابطه ای بین جو و محیط مدرسه و موفقیت تحصیلی دانش آموزان وجود دارد؟ ممکن است این سوالات به نظر پاسخ های بسیار بدیهی داشته باشند اما واقعیت این است که هنوز در بسیاری از نظام های آموزشی و در ذهن اکثریت آموزشگران و والدین این باور وجود دارد که مدرسه تنها جای درس خواندن است و بس و هر تلاشی برای تغییر حال و هوای مدرسه منجر به حواسپرتی و دور شدن از کارکرد اصلی آموزش و پرورش است.
در کنار این نگاه سنتی به مقوله آموزش، سالهاست که بسیاری از نظام های آموزشی جهان به خصوص در کشورهای اسکاندیناوی که کارنامه درخشانی در توسعه تعلیم و تربیت مدرن و موفق دارند، توجه به احساسات و نیازهای عاطفی و اجتماعی دانش آموزان نیز در کنار تلاش برای ارتقای کیفیت آموزشی اهمیت پیدا کرده است. در رویکرد جدید این سیستم های آموزشی، یادگیری و شادی و احساسات مثبت در هم گره خورده اند در نتیجه لزوما کلاسهای درس به صورت خشک و با دیسیپلین زیاد اداره نمی شوند بلکه سعی می شود ارائه دروس با روشهای خلاق و مشارکتی و همچنین توام با احساس خوب و ارتباط مثبت بین معلم و شاگرد صورت گیرد.
از سوی دیگر جدا از کلاسهای درس، تلاش می شود جو و محیط مدرسه نیز نقش انگیزه بخش، حمایتگر و جذب کننده داشته باشد. برای مثال توجه به رنگ آمیزی شاد دیوارها و نیمکت ها، رسیدگی به باغچه و فضای سبز حیاط مدرسه و همچنین داشتن فعالیت های فوق برنامه شاد و سرگرم کننده همچون مسابقات ورزشی، نمایشگاه های نقاشی و کاردستی، گروه های موسیقی و نمایش همه و همه تلاشی است در جهت ایجاد جو مثبت و حمایتگر از جوانب مختلف زندگی کودکی و نوجوانی.
تحقیقی که در سال 2016 در نشریه "پژوهش آموزشی" منتشر شده بود نشان می داد که جو و حال و هوای مدرسه تاثیر زیادی بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد. این تحقیق پیمایشی که به طور دامنه دار در طول 15 سال در چند مدرسه در بخش های مختلف جهان انجام گرفته بود ادعا می کرد که دانش آموزان در مدارس و کلاسهایی که جو مثبت و حمایتگری و شادی بخشی داشتند، عملکرد تحصیلی بهتری داشتند.
ممکن است با مطالعه نتایج این تحقیق این تصور ایجاد شود که ایجاد جو با نشاط و جذاب در مدرسه بستگی زیادی به بودجه و امکانات اقتصادی مدارس و خانواده ها دارد. اما خبر خوب اینکه نتایج این تحقیق ثابت می کنند که ایجاد جو مثبت در مدارس ارتباط معناداری با پایگاه اجتماعی- اقتصادی دانش آموزان و امکانات مدرسه ندارد بلکه نکته کلیدی رویکرد معلمان و کادر آموزشی مدارس است که نقش تعیین کننده ای در انتخاب روش ها و شرایطی دارد که می تواند حتی بدون هزینه پول زیاد، جوّ مثبت و انگیزه بخشی را در کلاسهای درس و محیط کلی مدرسه ایجاد نماید.
برای مثال بزرگداشت روز تولد دانش آموزان یا معلمان لزوما نباید با برگزاری جشن های پرخرج و خرید هدایای گرانبها توام باشد اختصاص یک زمان مشخص برای فعالیت های شاد و درست کردن یک کاردستی دسته جمعی به مراتب تاثیر بیشتری دارد. همچنین برگزاری مراسم شعرخوانی، نمایشگاه نقاشی و کاردستی و اجرای نمایشنامه نیز کار پرخرجی نیست اما بر ایجاد فضای شاد و تشویق کننده در مدرسه موثر است. نگه داشتن چند گلدان و سپردن مسئولیت مراقبت از آنها به دانش آموزان نیز بعید است هزینه زیادی داشته باشد اما می تواند جو روح نوازی را ایجاد نماید.
به طور کلی می توان نتیجه گرفت آموزش زمانی موثر و ماندگار است که توام با احساس خوب و مثبت باشد. بخشیدن انرژی و انگیزه به دانش آموزان نیز تنها از طریق به کارگیری معلمان خبره و با مدارک تحصیلی بالا به دست نمی آید بلکه گاهی حتی یک نگاه محبت آمیز داشتن لبخند بر لب و ارتباط موثر با دانش آموزان می تواند همه آن چیزی باشد که دانش آموزان به خصوص در مناطقی که از پایگاه اقتصادی و اجتماعی پائین تری برخوردار هستند، شوق تحصیل و خودشکوفایی را برانگیزد.
