پنجشنبه پرحاشیه مدارس بالاخره قرار است سامان بگیرد. پنجشنبه مدارس از روزی که تعطیل شد تا روزی که اعلام کردند وزیر آموزش و پرورش دولت قبل با اختیار شخصی‌اش این روز را تعطیل کرده، تا روزی که در دولت جدید سخن از اجرای آزمایشی طرحی به میان آمد که بر مبنای آن در مدارس داوطلب، پنجشنبه‌ها کلاس‌های فوق‌برنامه برپا شود، بی‌ثمرترین روز هفته برای دانش‌آموزان بود؛ هر چند این تعطیلی به مذاق عده‌ای خوش آمد و فرصتی برای استراحت و تجدید قوا شد.
اکنون اما قرار است این معادله عوض شود و صورت مساله روزهای پنجشنبه مدارس طور دیگری نوشته شود. اطلاعاتی که در اختیار رسانه‌هاست در حد چند جمله از وزیر آموزش و پرورش است که دیروز منتشر شد. علی‌اصغر فانی به طرحی اشاره دارد که از سال تحصیلی پیش‌رو اجرا می‌شود و بر مبنای آن فرم‌هایی در اختیار اولیای دانش‌آموزان قرار می‌گیرد تا آنها انتخاب کنند آیا مایل به استفاده از امکانات مدرسه در روز پنجشنبه هستند یا نه و در صورت تمایل باید هزینه‌های موردنظر را پرداخت کنند.
در واقع نکته مهم در گفته‌های وزیر، اختیاری بودن استفاده از برنامه‌های روز پنجشنبه مدارس و همچنین پرداخت پول بابت آنهاست؛ یعنی دو نکته قابل تامل که ظرایفی را در خود دارد. با این حال اطلاعاتی که درباره این طرح در دست است چیزی بیش از این نیست. تلاش‌های روز گذشته جام‌جم برای برقراری ارتباط با معاون پرورشی آموزش و پرورش که رئیس کمیته ساماندهی روزهای پنجشنبه است نیز به نتیجه نرسید چون او اعلام جزئیات را به برگزاری جلسه نهایی تصمیم‌گیری در هفته آینده و نشستی که پس از آن با خبرنگاران خواهد داشت، موکول کرد.
هیات امنایی‌ها بهترین گزینه برای آزمایش
تعطیلی مطلق مدارس در همه مقاطع و در همه نقاط کشور از همان ابتدا تصمیمی درست نبود، اما با این حال صدای مخالفان و معترضان به جایی نرسید به طوری که مدارس حتی در دوره متوسطه که برنامه درسی‌شان سنگین است مجبور به تعطیلی روزهای پنجشنبه شدند و برخی برای جبران کمبود وقت، پنجشنبه را دایر اعلام کردند.
تعطیلی پنجشنبه‌ها به سبکی که در سال‌های اخیر اجرا شد یک مشکل بزرگ نیز داشت و آن این‌که مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش نه بر تعطیلی مدارس بلکه بر تعطیل شدن آموزش‌های رسمی در پنجشنبه و اجرای فوق‌برنامه‌ها در این روز تاکید داشت، در حالی که مجریان به هدف این مصوبه وفادار نماندند و راه خلاف آن را رفتند.
حالا حسین طالب‌زاده، مدیرکل آموزش و پرورش منطقه 2 تهران نیز بر همین اساس معتقد است، این که آموزش و پرورش به دنبال اجرای برنامه‌های ویژه در روزهای پنجشنبه است، همان تکلیفی است که قانون برایش مشخص کرده و این‌که بنا دارد بابت اجرای برنامه‌ها از اولیا پول دریافت کند، کاری اصولی است، چون این وزارتخانه راهی جز تامین هزینه‌های فوق‌برنامه از طریق مشارکت خانواده‌ها ندارد.با این حال او در گفت‌وگو با جام‌جم بر‌لزوم اجرای آزمایشی این طرح و تعمیم آن به همه مدارس پس از جمع‌بندی یافته‌ها و مثبت بودن دستاوردها تاکید دارد و معتقد است مدارس هیات امنایی بهترین گزینه برای اجرای آزمایشی طرح دایر شدن مدارس در روزهای پنجشنبه است.
برنامه‌ها درسی نباشد
این موضوع که اگر مدارس در روزهای پنجشنبه دایر باشند، قرار است چه برنامه‌هایی را دنبال کنند، مساله‌ای است که مسئولان آموزش و پرورش فعلا درباره آن سکوت کرده‌اند. برای همین نمی‌شود قضاوت کرد چه برنامه‌هایی برای دانش‌آموزان متقاضی در نظر گرفته شده است، اما چون ریاست کمیته پیگیری این موضوع به معاون فرهنگی و پرورشی آموزش و پرورش سپرده شده می‌توان حدس زد که برنامه‌های روز پنجشنبه بیشتر صبغه پرورشی و تربیتی خواهد داشت.
اگر این چنین باشد تورج امیری، کارشناس آموزش و پرورش ابتدایی با این تصمیم موافق است و به جام‌جم توضیح می‌دهد اگر برنامه‌های پرورشی برای دانش‌آموزان تدارک دیده شود آن وقت مدارس شبیه کانون‌های فرهنگی ـ تربیتی می‌شوند که بخصوص در مناطقی که این کانون‌ها وجود ندارد، به نفع دانش‌آموزان خواهد بود.
با این حال این کارشناس نسبت به اجرای برنامه‌های درسی و تقویتی در روزهای پنجشنبه هشدار می‌دهد و می‌گوید اگر برنامه‌های این روز در این جهت حرکت کند میان سطح دانش و اطلاعات درسی دانش‌آموزان شکاف می‌افتد و حاصلش عقب‌ماندگی دانش‌آموزانی است که از این برنامه‌ها استفاده نمی‌کنند.
نباید هزینه‌ها متوجه اولیا باشد
زمانی که وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد در دوره وزارتش چهار هدف را دنبال می‌کند که یکی از آنها مشارکت دادن مردم در اداره مدرسه است، می‌شد حدس زد که قرار است بابت برنامه‌های تدارک دیده شده برای روز پنجشنبه نیز مسائل مالی پررنگ باشد. البته به گفته مدیرکل آموزش و پرورش منطقه 2 تهران دریافت پول بابت ارائه خدمات فوق برنامه امری طبیعی و بحق است، اما وقتی فرهاد بشیری، نماینده و عضو کمیسیون آموزش مجلس در این باره اظهارنظر می‌کند این کار را چندان طبیعی نمی‌داند. او در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد که با برنامه‌ریزی برای پنجشنبه دانش‌آموزان موافق است چون این کار از رهاشدگی کودکان و نوجوانان جلوگیری می‌کند، اما از آنجا که ارائه خدمات آموزشی تربیتی جزو وظایف ذاتی آموزش و پرورش است نباید هزینه‌ها طوری تعیین شود که باری اضافه بر دوش خانواده‌ها باشد. در واقع این نماینده مجلس نگران وضع خانواده‌هایی است که مایل به حضور فرزندانشان در مدارس و استفاده از برنامه‌های روز پنجشنبه هستند؛ ولی توان مالی این کار را ندارند، یعنی یک نگرانی بجا که آموزش و پرورش باید به آن توجه کند.
دانش‌آموزان مناطق محروم فراموش نشوند
وقتی از شهرهای بزرگ به سمت شهرهای کوچک و از آنجا به نقاط روستایی برویم، تفاوت مدارس و امکاناتی که در اختیار دانش‌آموز قرار می‌گیرد به طرزی واضح به چشم می‌آید. در واقع، محرومیت و تحصیل با حداقل امکانات حقیقتی است که در مقایسه مدارس شهری و روستایی با هم به چشم می‌آید و آن وقت این سوال پیش می‌آید که چرا این محرومیت‌ها و عقب‌ماندگی‌ها در برنامه‌ریزی‌های آموزشی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. البته چون طرح جدید آموزش و پرورش درباره پنجشنبه‌ها هنوز نهایی نشده، نمی‌شود قاطعانه رای داد که مسئولان نسبت به مناطق محروم بی‌توجه‌اند، اما واقعیت‌های موجود در این مناطق دلواپسی‌هایی را ایجاد می‌کند که اگر مورد توجه قرار گیرد، جای خوشحالی است.
معلم یکی از کلاس‌های کپری در کرمان برخی از این دلواپسی‌ها را در گفت‌وگو با جام‌جم بیان می‌کند. او می‌گوید کلاس آنها چیزی جز کپری ساخته شده از برگ‌های خرما نیست که هر آن احتمال گزش عقرب و مار در آن می‌رود و وقتی بچه‌ها تشنه می‌شوند آبی برای خوردن در دسترس نیست. او اینها را می‌گوید تا به این نتیجه برسد که اجرای فوق‌برنامه در این کلاس‌ها، کاری نشدنی به نظر می‌رسد چون کمبود امکانات و در دسترس نبودن اماکن ورزشی و تفریحی، حتی کمبود معلم، مانعی بزرگ در این مناطق است.
کیفیت، مهم‌تر از اصل موضوع
اگر از مناطق محروم و تنگناهای معیشتی و فرهنگی مردمانش صرف‌نظر کنیم و توجه خود را به مناطق دیگر که در آن خانواده‌ها هم توان مالی و هم تمایل به حضور فرزندانشان در برنامه‌های پرورشی و تربیتی دارند، معطوف کنیم، نکته مهم کیفیت برنامه‌هایی است که مدارس برای روزهای پنجشنبه تدارک می‌بینند.
در واقع به نظر می‌رسد کمتر کسی با اصل موضوع حضور دانش‌آموزان در مدرسه و پرشدن اوقات فراغت در روزهای پنجشنبه مخالف باشد به شرط این که خانواده‌ها احساس کنند این کار به نفع فرزندان است و به بالا رفتن سطح دانش و قابلیت‌های جسمی و ذهنی آنها منجر می‌شود.
به عبارت دیگر ، مثلا اگر کلاس زبان خارجی برای روز پنجشنبه تدارک دیده می‌شود خانواده‌ها باید مطمئن باشند که کیفیت آموزش این کلاس‌ها بالاست و دانش‌آموز را از رفتن به کلاس‌های بیرون از مدرسه بی‌نیاز می‌کند یا مثلا اگر قرار است برنامه‌ای ورزشی در این روز پیش‌بینی شود چیزی شبیه برنامه‌های معمول مدرسه در زنگ ورزش که در آن همه چیز سرسری گرفته می‌شود، نباشد. پس اصل موضوع دایر شدن مدارس در روز پنجشنبه می‌تواند اقدامی مفید باشد به این شرط که برنامه‌ها طوری طراحی شود که به ارتقای آموزش و پرورش دانش‌آموزان کمک کند.
