پس از گذشت 4 سال از اجرای طرح تعطیلی پنجشنبهها در مدارس به نظر میرسد با وجود مخالفتهایی که با نحوه اجرای آن شده است برای سال تحصیلی آینده نیز این طرح ادامه خواهد داشت. طرح «یک روز بانشاط» اکنون در 2هزار مدرسه ابتدایی اجرایی میشود و البته ثبتنام در آن اختیاری است؛ طرحی که پنجشنبهها را روز تعطیلی آموزش اما روز باز بودن مدرسه برای اجرای برنامههای فرهنگی و تفریحی معرفی میکند. طرح تعطیلی پنجشنبه مدارس از سال 88 به پیشنهاد شورای عالی آموزش و پرورش در حالی با هدف تحکیم بنیان خانواده و برنامههای غیرآموزشی به اجرا درآمد که به گفته کارشناسان نه تنها این اهداف محقق نشد، بلکه مشکلات فراوانی هم برای والدین شاغل به وجود آورد.
با اجرای این طرح عملاً تعطیلی پنجشنبه مدارس به خانه نشینی دانشآموزان و سردرگمی والدین شاغل تبدیل شد، با اجرای این طرح از همان ابتدا مجلسیان در صف مقدم مخالفان بودند و میگفتند مدارس نباید تعطیل و فشار روی دانشآموزان زیاد شود، خانوادههایی که پدر و مادر هر دو شاغل بودند نیز مخالف این طرح بودند. طبق این طرح 5 تا 6 ساعت برنامه درسی روز پنجشنبه روی روزهای دیگر هفته سرشکن میشود و بچهها مجبورند ساعتهای بیشتری در مدرسه بمانند و با شکم گرسنه و ذهنی خسته در کلاس درس حاضر شوند.
بدون شک هیچ کسی مانند اولیای دانشآموز نمیتواند درباره پیامدهای منفی این طرح نظر بدهد.
خانم ابراهیمی، مادر یکی از دانشآموزان دبیرستانی درخصوص تعطیلی پنجشنبه مدارس میگوید: یکی از ایرادات اجرای این طرح همخوان نبودن روز تعطیل دانشآموز با روز تعطیل دیگر اعضای خانواده است. روزی که فرزند در منزل است و نیاز دارد پدر و مادر را در کنار خود احساس کند، اولیای او تا دیروقت در محل کار خود حضور دارند. به گفته او، طرح تعطیلی پنجشنبه مدارس از جنبه تربیتی نیز عوارض منفی ناخواستهای دارد. کودک دبستانی را روز پنجشنبه میتوان در خانه نگه داشت اما دانشآموزان راهنمایی و دبیرستانی که بزرگترند کلافه و بیحوصله، روانه کوچه، خیابان و بوستانهای شهری میشوند و حضور بیبرنامه نوجوانان در این مکانها بسیار مخاطرهآمیز خواهد بود. ابراهیمی میافزاید: هنگامی که فرزندمان پنجشنبه به مدرسه نمیرود بیشترین زمان خود را با رایانه و اینترنت میگذراند در حالی که اگر در مدرسه حضور داشت میتوانست از کلاس درس و صحبتهای معلم استفاده کند. به گفته وی، این تعطیلی میتواند در مقطع ابتدایی به دلیل سبک بودن حجم کتاب درسی و سن بچهها مفید باشد اما در دوره متوسطه به دلیل حجم بالای کتابهای درسی مشکلساز میشود و با توجه به تعطیلی مدارس در مناسبتهای مختلف بیش از گذشته آسیب میزند.
خانم یزدانی مادر دانشآموز ابتدایی، با استقبال از احتمال لغو طرح تعطیلی پنجشنبههای مدارس بویژه در مقاطع بالاتر میگوید: دانشآموزان ابتدایی با 5 روز فشرده آموزشی ممکن است خسته شوند، اما بهتر است دانشآموز در مدرسه در برنامههای دیگر علمی و آموزشی حضور داشته باشد. وی با انتقاد از تعطیلی پنجشنبه مدارس تصریح میکند: والدین شاغل با همه مشغولیتها باید زمانی را هم برای جبران ساعات کم آموزشی در مدارس با احتساب تعطیلات رسمی و بین تعطیلی و... اختصاص دهند. یزدانی میافزاید: از نظر درسی بچهها واقعاً ضعیف شدهاند، در فصل امتحانات بعد از تعطیلی کار و بازگشت به خانه مجبور هستم هر شب وقت زیادی برای تکالیف و درسهای عقب مانده بچهها صرف کنم.
هدف اصلی تعطیلی پنجشنبه مدارس محقق نشد
یکی از ایدههای اصلی برای تعطیلی مدارس در پنجشنبهها صرفه اقتصادی آن ارزیابی شده بود و اکنون نیز بسیاری بر این باورند. حجتالاسلام سیدمحمدباقر عبادی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، تعطیلی پنجشنبه مدارس را مثبت ارزیابی میکند و میگوید: تعطیلی پنجشنبهها از نظر اقتصادی نیز بسیار به صرفه است و موجب صرفهجویی در هزینههای بسیاری چون ترافیک، مصرف سوخت، برق و... میشود.
به گفته وی، میزان جرایم در روزهای پنجشنبه با تعطیلی مدارس کاهش پیدا کرده است. موافقان این طرح معتقدند که تعطیلی مدارس در پنجشنبهها به صرفهجویی در مصرف انرژی و ساختن فضای عاطفی و سازندهای در کانون خانوادهها کمک میکند. در این شرایط موضوعی که طرفداران تعطیلی پنجشنبهها به آن اشاره دارند این است که با اجرایی شدن این طرح هیأت وزیران تصویب کرد کارکنان زن شاغل دستگاههای اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری با داشتن فرزند زیر هفت سال یا دانشآموز دوره ابتدایی میتوانند ساعات کاری خود در روزهای پنجشنبه را با دیگر ایام هفته با رعایت سقف مقرر در ماده 44 قانون مدیریت خدمات کشوری یا از طریق دورکاری جبران کنند.
در حالی که سیدجواد هروی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی دراینباره میگوید: قرار بر این بود که در روز تعطیلی پنجشنبه مدارس، امور فوق برنامه گنجانده شود در حالی که هیچ فعالیت فوق برنامه علمی در روزهای پنجشنبه رخ نداده است. به گفته وی، بحث تعطیلی پنجشنبهها هنوز بر اساس یک رشته دلایل منطقی پیگیری نشده و تنها بر اساس یکسریپیشفرضها عملیاتی شده است.
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش هم درباره تعطیلی پنجشنبه مدارس در سال تحصیلی جدید میگوید: فاز اول بازگشایی مدارس در روزهای پنجشنبه از دبستانها آغاز میشود که برای تأمین هزینههای این طرح در سال تحصیلی جدید سه منبع مالی پیشبینی شده است. اما هنوز بازگرداندن روزهای پنجشنبه به دبیرستانها در دستور کار قرار نگرفته است. به گفته وی، اصولاً جامعه با تعطیلی موافق است، بنابراین برای لغو تعطیلی پنجشنبههای مدارس باید فرهنگسازی شود، حتی در شرایط فعلی که معتقدیم تعطیلی پنجشنبهها به نظام تعلیم و تربیت کشور لطمه زده است. اگر بتوانیم برنامههای جذاب و مورد علاقه دانشآموزان را در روزهای پنجشنبه عرضه کنیم به عنوان نمونه برای پسران فعالیتهای ورزشی و برای دختران فعالیتهای هنری و برای ارائه این فعالیتها به جنسیت و پایه تحصیلی دانشآموز توجه داشته باشیم قطعاً از آن استقبال خواهند کرد.
حمیدرضا کفاش عنوان میکند: به مدارس اختیار دادهایم تا از میان این فعالیتها دست به انتخاب بزنند. بنابراین ممکن است یک مدرسه روزهای پنجشنبه درها را باز کرده و محوطه ورزشی را برای انجام فعالیتهای ورزشی در اختیار دانشآموزان قرار دهد که از این طریق میتوانیم اوقات فراغت تعداد زیادی از دانشآموزان آن محله را با هزینهای کم بدرستی پر کنیم. به گفته وی، برنامههای روز پنجشنبه نمیتواند به یک شکل ثابت در تمام کشور تعمیم یابد به گونهای که در برخی مناطق برای اجرای این برنامهها به جای مشارکتهای مردمی از یارانههای دولتی استفاده خواهیم کرد. کفاش میافزاید: بنابراین برای اجرای برنامههای مختلف روزهای پنجشنبه روی مشارکت والدین حساب کردهایم اما در برخی از مناطق کشور از جمله مناطق محروم برای اجرای برنامهها نیاز به حمایتهای دولتی نیز داریم؛ برای سال تحصیلی جدید 2 هزار مدرسه از مناطق مختلف کشور انتخاب کردهایم که این مدارس در روزهای پنجشنبه دایر بوده و اقدام به اجرای فعالیتهای فوق برنامه خواهند کرد.
وی تصریح میکند: برای اجرای فعالیتهای فوق برنامه در تعدادی از مدارس صد درصد هزینهها را خودمان پرداخت میکنیم و همزمان با اجرای این طرح پژوهشی انجام خواهیم داد تا برای سال تحصیلی 95-94 بتوانیم اعلام کنیم که باز شدن درهای مدارس در روزهای پنجشنبه به عنوان نمونه در مدارس شاهد و مدارس هیأت امنایی مورد استقبال قرار میگیرد و در مناطق محروم جواب نمیدهد. همچنین به گفته معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با تکیه بر نتایج پژوهشی که صورت خواهد گرفت میتوانیم اعلام کنیم که برای روزهای پنجشنبه مدارس چه برنامهای را خواهیم داشت و بازگشایی مدارس در روزهای پنجشنبه قرار است با شیب ملایم ادامه یابد یا اینکه متوقف شود.
به هر حال زنگ سال تحصیلی جدید از چند روز دیگر نواخته میشود و 12میلیون دانشآموز و یک میلیون معلم به سرکلاسهای درس خواهند رفت. این در شرایطی است که بحث تعطیلی پنجشنبهها باوجود مشکلات درسی که برای دانشآموزان به همراه داشته و خانوادهها و مسئولان هم بر آن صحه گذاشتهاند ادامه خواهد داشت و این قصه سر دراز دارد.