کارنامه داوطلبان ورود به دانشگاه برای تعیین و انتخاب رشته و محل تحصیل از ساعت دو بعد از ظهر یکشنبه دوازدهم مرداد، در دسترس آنها است و بنا به گفته مسئولان امسال داوطلبان نباید نگران عدم پذیرش خود باشند چون ظرفیت دانشگاهها بیش از تعداد شرکت کنندگان در آزمون است. حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش در این زمینه گفته است که همه حاضرین در جلسه آزمون مجاز به انتخاب رشته شده‌اند و بیش از ۷۰ درصد شانس قبولی برای آنها وجود دارد. آقای توکلی این شانس قبولی را با توجه به ظرفیت دانشگاه‌های دولتی، پیام نور، و غیر انتفاعی اعلام کرده است و با توجه به ظرفیت دانشگاه آزاد که داوطلبان بطور جداگانه در آن انتخاب رشته خواهند کرد، کسی نباید نگران از احتمال عدم قبولی خود باشد بطوریکه ممکن است امسال نیز همانند سال گذشته برای بخشی از صندلی‌های خالی دانشگاهها دانشجویی وجود نداشته باشد.
برای مثال، با مرور اطلاعات منتشر شده بوسیله سازمان سنجش آموزش کشور در باره کنکور امسال، می‌توان دید که در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، بدون احتساب ظرفیت دانشگاه آزاد، بیش از شصت هزار صندلی بدون دانشجو خواهند ماند. شاید به همین دلیل باشد که آقای توکلی اعلام کرده‌است که غایبان در آزمون و کسانی که تاکنون ثبت نام نکرده‌اند نیز می‌توانند پس از اعلام شرایط انتخاب رشته، ۱۰۰ کد رشته محل را از میان کدرشته محل‌هایی که بر اساس سوابق تحصیلی پذیرش دارند، انتخاب کنند.
کمبود دانشجو یا ظرفیت زیاد
به اعتقاد برخی از کارشناسان وجود ظرفیت خالی در موسسات آموزش عالی، حاصل توسعه کمی آموزش عالی در کشور بدون توجه به واقعیت‌های جمعیتی ایران و مسایل جامعه شناسی و فقط بر اساس ضرورت‌های مقطعی، مانند جذابیت‌های مالی در درآمد سازی برای بخش‌های مختلف حکومت و تا حدودی هم بخش خصوصی، و کنترل رشد بیکاری با ایجاد تاخیر در ورود جوانان به بازار کار بوده است.
توسعه کمی آموزش عالی (که به آن تورم آموزش عالی هم می‌گویند)، تعداد دانشگاه‌های کشور را، بخصوص در طی ده سال گذشته، به بیش از دو هزار واحد رسانده و جمعیت دانشجویان کشور را نسبت به سالهای اولیه دهه شصت بیش از سی برابر کرده است بطوریکه هم اکنون در حدود پنج میلیون دانشجو در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی به تحصیل اشتغال دارند.
البته نباید فراموش کرد که امسال نیز بیش از یک میلیون نفر در آزمون سراسری ثبت نام کرده‌اند تا به دانشگاهها راه یابند و این تعداد داوطلب جدا از افرادی هستند که در برخی از مقاطع یا روش‌های تحصیلی بدون آزمون امکان ادامه تحصیل خواهند داشت. از دید این کارشناسان با توجه به اینکه رشد کمی آموزش عالی بیشتر بر اساس نگرشی به جذابیت‌های مالی آن بوده، موجب شده‌است که شاهد افزایش نامتوازن و در برخی از موارد بی حساب و کتاب ظرفیت پذیرش دانشجو در برخی از مقاطع و رشته‌ها به دلیل ضرورت‌های اقتصادی باشیم.
برای درک بزرگی این بازار و درآمد سالانه آن و دلیل تداوم این گسترش، گرچه اطلاعات شفافی منتشر نشده است، ولی می‌توان بر اساس اطلاعات آماری ارائه شده، برآوردی تقریبی داشت. با توجه به آمارها بیش از ۸۵ درصد از دانشجویان که جمعیتی چهار میلیونی را شامل می‌شوند، هزینه تحصیل‌شان را خود پرداخت می‌کنند. در کمترین برآورد، هر دانشجو حداقل سالی یک میلیون و دویست هزار تومان (این رقم بر اساس برخی از گزارش‌ها، در پردیس‌های بین المللی بعضی از دانشگاه‌های مشهور به بیش از چند ده میلیون تومان در سال نیز می‌رسد) شهریه پرداخت می‌کند که با یک حساب ساده می‌توان دید که دانشجویان ایرانی سالانه حداقل نزدیک به پنج هزار میلیارد تومان شهریه پرداخت می‌کنند.
دانشگاهها به دنبال دانشجو
با نگاهی به قانون بودجه سال ۱۳۹۳ کشور می‌توان دید که این رقم یک هزار میلیارد تومان بیش از بودجه رسمی آموزش عالی کشور است. این رقم نه تنها مشوق تداوم توسعه آموزش عالی در کشور بوده است بلکه در بعضی از موارد موجب کاهش کیفیت آموزش برای افزایش سود دهی مجتمع آموزشی نیز شده است. برای مثال، مسئولان برخی از دانشگاه‌های غیر دولتی یا دولتی، بیشتر به راه‌اندازی رشته‌هایی در واحد خود تمایل دارند که هزینه زیادی نداشته باشد و بتوان با اجاره یک محل کوچک و چند صندلی و دعوت از یک مدرس آن را راه انداخت.
بعضی از ناظران معتقدند علاوه بر افزایش ظرفیت آموزش عالی باید کاهش جمعیت مشتاق به ادامه تحصیل را نیز در خالی ماندن کلاس‌های درس دانشگاهها، در نظر گرفت. با کاهش رشد جمعیت در سالهای دهه هفتاد و هشتاد، بطور طبیعی تعداد داوطلبان ورود به دانشگاه کاهش یافته است و این نکته‌ای است که در فرآینده توسعه کمی بدان توجه نشده است. علاوه بر این، برخی از مطالعات نشان دهنده کم شدن اشتیاق دانش‌آموزان، بخصوص پسران، به ادامه تحصیل است.
آمارها نشان می‌دهند که با وجود اینکه تعداد دانش‌آموزان پسر در سالهای پایانی دبیرستان، در بیشتر مناطق، بیشتر از دختران است، ولی این دختران هستند که بیش از شصت درصد داوطلبان ورود به دانشگاهها را تشکیل می‌دهند. در کنار این دو نکته بوجود آوردن مانع برای ادامه تحصیل دختران در برخی از رشته‌ها، بخصوص در گروه فنی مهندسی، نیز مزید برعلت شده است. نباید فراموش کرد که امسال نیز شصت درصد داوطلبان آزمون سراسری دختر بودند.
توسعه این‌چنینی و دلایل منعدد دیگر موجب شد که در سال تحصیلی گذشته بیش از چهارصدهزار صندلی داحدهای آموزشی بدون دانشجو بماند و برخی از دوره‌های تحصیلی بطور کلی ملغی شوند و به نظر نمی‌رسد که وضعیت امسال نسبت به سال گذشته بهتر شده باشد بلکه با توجه به برخی از برآوردهای اولیه باید امسال منتظر تعداد صندلی‌های خالی بیشتری نیز باشیم. شاید بتوان گفت، اگر زمانی رویای جوانان راهیابی به دانشگاهها بود، امروز رویای بسیاری از دانشگاهها پیدا کردن دانشجو است.
