بزودی با امضای وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری لایحه ممنوعیت خرید و فروش پایان نامه به مرحله اجرا درمیآید و با افراد یا بنگاههایی که اقدام به خرید و فروش پایان نامه میکنند مطابق قوانین مجازات اسلامی برخورد خواهد شد. موضوعی که پیشتر دکتر جعفر توفیقی، مشاور عالی وزیر علوم با هشدار در مورد افزایش فروش پایانههای دانشگاهی از برچیده شدن فروش پایان نامههای دانشگاهی خبر داده بود. بازار داغ فروش پایان نامه های دانشگاهی و انواع مقالات علمی داخلی و خارجی چند سالی است که رونق گرفته است.متأسفانه گرمای این بازار ، به قیمت سرد شدن انگیزه و امید کسانی تمام میشود که وقت و دانش خود را صرف تولید و توسعه علم و دانش میکنند.
خیابان انقلاب که همواره به دلیل قرار گرفتن دانشگاه تهران، انتشاراتیهای مختلف و کتابفروشیها به عنوان قلب تپنده علم و فرهنگ شناخته میشد، اکنون شاهد تبلیغهای رنگارنگ فروش پایان نامه و مقالههایی است که میتواند به خدشه دار شدن حیثیت علمی کشور ختم شود. با دیوارهای مملو از تبلیغات فروش پایان نامه در خیابان انقلاب این سؤال پیش میآید که اساساً فروش پایاننامه جرم نیست؟ چرا کسی اقدامی در جهت اصلاح این وضع نمیکند؟ و اگر جرم است، چرا ارادهای برای برخورد با آن وجود ندارد؟ براساس قانون، مقالهها و پایان نامههای تقلبی جرم است، جرمی که براحتی در سیستم آموزشی کشور ما انجام میشود و با وجود آیین نامه انضباطی دانشجویان و آیین نامه انضباطی استادان، بازار آن جلو در معروفترین دانشگاه کشور رونقی چشمگیر دارد.
رسالت پایان نامه چیست؟
دانشجویان با پایان دوره تحصیل خود حاصل دانش و سختکوشی خود را در قالب پایان نامه، تز یا رساله ارائه میکنند محصولی که آموخته های دانشجو در رشته تحصیلی خاصی را به صورت یک متن نظری خلاصه میکند. پایان نامه، متنی نظری، پژوهشی یا تحقیقی است در مورد یک مسأله خاص که زیر نظر یکی از استادان دانشگاه نگارش و ارائه میشود. موضوع آن پس از انتخاب در جلسه هیأت علمی دانشگاه تصویب میشود. دانشجو باید پیش فرضها، سؤالات و تحقیقاتی که از پیش انجام شده و مقاله اصلی را در پایان نامه گردآوری کرده و روز دفاع از پایان نامه خود ارائه کند. در این مقاله باید به سؤالات مطرح شده پاسخ داده شود و پیش فرضهای مطرح شده با استدلال ثابت و در پایان نتیجه گیری شود. همین ویژگی است که پایاننامه را تبدیل به منبع اطلاعاتی ارزشمندی برای علاقه مندان به آن حوزه میسازد.
پایان نامه ها معمولاً اساس تدوین مقاله ها یا کتابهای منتشر شده بعدی میشوند و تا آن زمان تنها مدرک دسترس پذیر آن فعالیت علمی خواهند بود. اما برای شماری که حوصله و سواد و وقت نوشتن چنین پایان نامه ای را ندارند کار به خرید پایان نامه میرسد. قیمت پایان نامه ها در جاهای مختلف کمی با هم فرق دارد و سرویسهای مختلفی وجود دارد. اگر موضوع داشته باشید قیمت فرق دارد اگر صفر تا صد را به فروشنده بسپارید باز قیمتش فرق میکند. به گفته یکی از تهیه کنندگان پایان نامه ها قیمت پایان نامه، رساله دانشجویی و حتی مقالات آی اس آی در مقاطع و موضوعات مختلف از 500هزار تومان تا 5میلیون تومان متفاوت است.
باید به خرید و فروش پایان نامه، سرقت علمی را هم اضافه کرد، کافی است سری به کتابخانه دانشگاه خود بزنید و نگاهی به پایاننامه های دانشگاه بیندازید، در کمال تعجب شاهد پایاننامه هایی خواهید بود که صفحه هایی از آن، سرجای خودشان نیستند!! به عبارت دیگر به سرقت رفته اند، میتوان این سرقت علمی را تأسفبارترین نوع سرقت دانست، چرا که شخص به اصطلاح دانشجو علاوه بر سرقت علمی، آسیب بسیاری به دیگر آثار علمی میزند که پس از آن قابل استفاده برای دیگران نیست.
خدشه دار شدن نظام آموزشی
دکتر علیرضا حسینی جامعه شناس و استاد دانشگاه با ابراز نگرانی از رشد روزافزون پدیده فروش پایان نامه در سالهای اخیر میگوید: متأسفانه مدرک گرایی در کشور بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و پایان نامه فروشی و خرید پایان نامه هم جزئی از این مدرک گرایی است. میل به مدارج علمی بدون سعی در این مسیر، باعث شده است بسیاری از افراد تلاش کنند تا از راههای بدون دردسر و زحمت به تهیه مقاله و تولیدهای به اصطلاح علمی بپردازند. به گفته وی، نخستین پیامد منفی فروش دستاوردهای علمی و فکری دانشجویان و مدرسان دانشگاه، خدشه دار شدن حیثیت نظام آموزشی کشور است که در آینده میتواند سیر صعودی پیشرفت علمی در کشور را متوقف سازد.
به گفته این استاد دانشگاه، یکی دیگر از عواملی که به رواج پدیده فروش پایان نامه و مقاله های علمی در میان دانشجویان منجر میشود خلأ قانونی در برخورد با دفاتر تهیه آنها است بنابراین برای ریشه کنی این پدیده باید با تدوین یک قانون حقوقی بتوانند نحوه برخورد با این مراکز و افراد را به شیوهای شفاف بیان کنند. حسینی بر لزوم برخورد با سودجویان تأکید میکند و میافزاید: باید یک مرکز نظارت و کنترل برای کارهای علمی داشته باشیم و نخستین اقدام این مرکز این باشد که مغازه ها و فروشگاههای میدان انقلاب را که بانی فروش مقاله و پایان نامه هستند ، تعطیل و جریمه کند. وی با اشاره به رشد علمی فزاینده کشور در سالهای اخیر تصریح میکند: فروش دستاوردهای علمی، سبب میشود در آینده نتوانیم در دانشگاههای دنیا از حیثیت علمی خود دفاع کنیم.
این استاد دانشگاه با اشاره به کمبود مدرس در دانشگاهها و اینکه استاندارد نظارت بر پایان نامهها برای هر استاد در هر ترم دو پایان نامه است، میافزاید: با توجه به اینکه هر استاد در نیمسال تحصیلی، 6 تا هفت پایان نامه در اختیار میگیرد، احتمال اینکه نظارت کمتری به دلیل نبود وقت بر آن داشته باشد زیاد میشود. به گفته حسینی یکی از راهکارهای مقابله با این معضل شناسنامه دار کردن پایان نامه ها و ایجاد وبسایتی جامع و مرجع با نرم افزاری هوشمند است که تمام پایان نامه های دانشگاهی در آن ثبت شوند و امکان ردیابی اطلاعات در آن وجود داشته باشد. تصویب قوانینی که دارای ضمانت اجرای لازم برای برخورد با متخلفان باشد، میتواند یکی از اقدامهای مؤثر برای حل معضل موجود در فضای علمی کشور به شمار رود. اگر چه قوانین شرعی ما نیز تکلیف افرادی را که به سرقت اموال خصوصی دیگران میپردازند مشخص کرده است.
بساط فروش پایان نامه های دانشگاهی برچیده میشود
بزودی با امضای وزیر علوم، تحقیقات و فناوری لایحه ممنوعیت خرید و فروش پایاننامه به مرحله اجرا درمیآید و با افراد یا بنگاه هایی که اقدام به خرید و فروش پایان نامه میکنند، برخورد میشود. به گفته معاون حقوقی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، این لایحه به دو بخش تقسیم میشود. یک بخش مربوط به استادان و دانشجویان است که درون آموزش عالی هستند و بخش دیگر مربوط به افراد و بنگاههایی است که خارج از آموزش عالی به قصد انتفاع اقدام به خرید و فروش پایان نامه میکنند.
نصیری قیداری با تأکید بر اینکه در داخل آموزش عالی نیاز به تصویب قانون نیست، میافزاید: با توجه به مقررات هیأت انتظامی، با اساتیدی که تخلفی با عنوان سوءاستفاده از نتایج تحقیقاتی دیگران انجام داده باشند، برخورد میشود. وی با اشاره به اینکه با تخلفات دانشجویان نیز برخورد خواهد شد تصریح میکند: در مورد دانشجویان نیز بنا شده در قوانین کمیته های انضباطی دو بند اضافه شود که این مسأله به امضای وزیر علوم و وزیر بهداشت خواهد رسید و نیازی به تصویب قانون نیست.
معاون حقوقی وزارت علوم با تأکید بر اینکه در خارج از آموزش عالی با خلأهای قانونی روبهرو هستیم، اظهار میکند: لایحهای در این زمینه تدوین شده که پس از امضای وزیر علوم به دولت میرود تا به مجلس ارائه شود. وی با اشاره به جزئیات این لایحه میافزاید: طبق این لایحه چنانچه فردی تخلفی به عنوان شخص حقیقی انجام دهد، بر اساس بند 7 ماده 9 مجازات اسلامی با او برخورد میشود. نصیری قیداری با تأکید بر اینکه با بنگاههایی که اقدام به خرید و فروش پایان نامه کنند با اشد مجازات برخورد میشود، میافزاید: طبق این لایحه با این بنگاهها مطابق بند یک ماده 9 برخورد میشود، البته لازم به ذکر است این بنگاهها باید با معرفی وزارت علوم و وزارت بهداشت باشد تا نیروی انتظامی اقدام و بنگاهها را تا رسیدگی به تخلفات آنها پلمب کند.
متأسفانه چند سالی است که پایان نامهنویسی، رساله، تز و تحقیق که فرصتی برای یادگیری و آموزش و پژوهش است به مجالی برای کسب درآمد شماری سودجو تبدیل شده است. فروش تولیدهای علمی پیامدهای ناگواری برای فضای علمی کشور به همراه خواهد داشت؛ خدشه وارد شدن به حیثیت علمی کشور یکی از مهمترین پیامدهای معضل فروش پایان نامه و مقالات علمی در جامعه است، چرا که دستاوردهای علمی کشور تحت نظارت سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی (یونسکو) قرار دارد. از این رو مقابله درست با این معضل که گریبانگیر فضای علمی شده است از اهمیت ویژهای برخوردار است. وزارت علوم نیز امیدوار است با اجرای قانون ممنوعیت خرید و فروش پایاننامه و برخورد با متخلفان، بساط این بازار برچیده شود.
