اگر قرار باشد در سال‌های اخیر، در هر نقطه‌ای از آموزش‌وپرورش که مشکلاتی وجود دارد، سر بچرخانی و دنبال سرنخ آن بگردی بدون شک به نظام آموزشی جدید یا همان 3-3-6 می‌رسی. از ضعف شدید محتوایی و اندیشه در کتاب‌های درسی گرفته تا کمبود کلاس و میز و نیمکت در مدارس، از بالا رفتن افت تحصیلی در دانش‌آموزان گرفته تا نبود معلم ابتدایی که در کلاس درس حاضر شود و حالا این بار معضل پیش‌دبستانی، که مسوولان آموزش‌وپرورش از ستاد تا صف آن را به محاق فراموشی سپرده و تنها سررشته امور را به بخش غیردولتی واگذار کرده‌اند و اینگونه خود را از مخمصه اتهام به بی‌فکری و عدم توجه به این دوره رهانیده‌اند. در سال 89 که مقدمات نظام جدید آموزشی توسط مسوولان وقت فراهم می‌شد، قرار بود پیش‌دبستانی جای پیش دانشگاهی را بگیرد و این دوره به‌عنوان یکی از پایه‌های تحصیلی مهم خودش را در دل نظام آموزشی جای دهد، حتی حاجی‌بابایی، وزیر وقت آموزش‌وپرورش در همان سال، زنگ نوآموزان را با حضور پرشور عموپورنگ در یکی از مدارس تهران به صدا در آورد تا پیش از گذشته بر رسمیت و اهمیت این دوره بیفزاید اما شیپور تبلیغات برای الزامی‌شدن دوره پیش‌دبستانی خیلی زود خاموش شد و جایش را به پایه ششم ابتدایی داد. چطور و چگونه، هیچ‌وقت کسی متوجه این تغییر و چرخش سریع اهالی ساکن در ساختمان شهید رجایی نشد.
حالا مسوولان آموزش‌وپرورش دولت یازدهم مانده‌اند و خروارها مشکلاتی که نظام آموزشی جدید بر سر مدارس آورده و در کنار همه آنها برای پیش‌دبستانی‌ها. حتی اگر در این دوره، دفتر پیش‌دبستانی در وزارتخانه احیا شده باشد، آنها نه توانایی استخدام مربیان پیش‌دبستانی را که هر روز جلوی مجلس تجمع می‌کنند، دارند و نه امکان برگزاری این پایه تحصیلی مهم را که در سند تحول بنیادین و مصوبه شورایعالی آموزش‌وپرورش بر آن تاکید فراوان شده است.
سطح پوشش پیش‌دبستانی به 6 درصد رسید
آنطور که وزارت آموزش‌وپرورش در آمار رسمی خود اعلام کرده: «در سال تحصیلی گذشته سطح پوشش پیش‌دبستانی در مناطق شهری از 50 به 36درصد و در مناطق روستایی از 26 به شش‌درصد کاهش‌یافته» که این زنگ خطری برای مسوولان دوره ابتدایی به‌ویژه در مناطق دو زبانه است چرا که بیشترین مشکل را کودکان این مناطق در بدو ورود به مدرسه دارند و از همین جهت نیازمند شرکت در پیش‌دبستانی هستند.
اما علت به‌حاشیه‌رفتن دوره پیش‌دبستانی در سال‌های اخیر چیست؟ شقایق کیهانی، کارشناس‌ارشد و مربی دوره پیش‌دبستانی در این‌باره می‌گوید: «اجرای نظام 3-3-6 متهم ردیف اول کناره‌گیری دوره پیش‌دبستانی در مقاطع تحصیلی است چراکه قبلا مدیران مدارس ابتدایی دولتی اجازه داشتند با اخذ مجوز از آموزش‌وپرورش اقدام به برگزاری این دوره در یک کلاس درس خالی و با استخدام یک نیروی غیررسمی کنند اما وقتی پایه ششم شکل گرفت دیگر فضایی برای پیش‌دبستانی که نماند هیچ، خودشان هم با کمبود فضا و نیروی انسانی مواجه هستند و کار حتی به برگزاری کلاس‌های رسمی در کانکس و استفاده از نیروهای بازنشسته کشید.»کیهانی با بیان اینکه دانش‌آموزانی که دوره پیش‌دبستانی را گذرانده‌اند، عملا در کلاس درس قوی‌تر از سایر دوستان خود ظاهر می‌شوند، ادامه داد: این یک اصل ثابت شده است و تمام متولیان آموزش‌وپرورش بر آن تاکید می‌کنند اما به‌دلیل کمبود فضا، بودجه و نیروی انسانی توانایی اجرای آن را ندارند ضمن اینکه اراده‌ای برای بهبود این وضعیت هم نیست.
قوانین ویترینی
در سال 1377، شورایعالی انقلاب فرهنگی تمامی امور دوره پیش‌دبستانی را به شورایعالی آموزش‌وپرورش واگذار کرد. این شورا هم در سال1382 با تصویب اساسنامه دوره پیش‌دبستانی، این دوره را از یک‌سال به دوسال توسعه داد و پیش‌دبستانی را به عنوان دوره‌ای دوساله برای کودکان چهارسال تمام و پنج‌سال تمام تعریف کرد. این قانون هیچ‌گاه به‌دلیل تعریف‌نشدن زیرساخت‌های مناسب اجرایی نشد. همچنین فصل ششم سند تحول بنیادین در قسمت راهکارها، تعمیم دوره پیش‌دبستانی به‌خصوص در مناطق محروم را وظیفه آموزش وپرورش می‌داند: «تعمیم دوره پیش‌دبستانی به‌ویژه در مناطق محروم و نیازمند، حتی‌الامکان با مشارکت بخش غیردولتی با تاکید بر آموزش‌های قرآنی و تربیت‌بدنی و اجتماعی.» این قانون هم توان اجرایی کمی را داراست چرا که هیچ بخش غیردولتی تمایل سرمایه‌گذاری در مناطق محروم را ندارد. رخساره فضلی، مدیرکل دفتر پیش‌دبستانی وزارت آموزش‌وپرورش در این‌باره به «شرق» گفت: ما برای بهبود وضعیت پیش‌دبستانی‌ها، شیوه‌نامه‌ای را در چند روزه آینده ابلاغ خواهیم کرد که امیدواریم راهگشا باشد. یکی از آرزوهای ما این است که بتوانیم پوشش دوره پیش‌دبستانی را افزایش دهیم. او درباره وضعیت پیش‌دبستانی در مناطق محروم نیز افزود: همچنین طبق این شیوه‌نامه مدارس در برخی از مناطق محروم می‌توانند دوره پیش‌دبستانی را برگزار کنند ضمن اینکه به آنها مجوز به‌کارگیری نیروی انسانی به شکل محدود داده می‌شود. به اینگونه امسال دوره پیش‌دبستانی در این مناطق از حمایت دولت بهره‌مند می‌شوند. اما فضلی معتقد است هنوز کمبودهای زیادی درباره دوره پیش‌دبستانی وجود دارد که باید برای آن برنامه‌ریزی کرد.
شهریه یک تا 8میلیونی پیش‌دبستانی‌ها
با این وجود، مراکز غیردولتی زیادی در استان‌ها هستند که علاقه‌مند جذب والدین سرگردان نوآموزان شش‌ساله هستند؛ مراکزی که در کمبود مراکز پیش‌دبستانی وابسته به مدارس دولتی جولانگاه خوبی یافته و شهریه‌های گزافی را از والدین دریافت می‌کنند. مسعود ثقفی، سخنگوی آموزش‌وپرورش شهر تهران درباره شهریه پیش‌دبستانی‌ها در سال تحصیلی آینده به خبرنگار «شرق» گفت: کمترین شهریه پیش‌دبستانی‌ها مربوط به منطقه 18 با یک‌میلیون‌و200هزارتومان و بیشترین آن مربوط به منطقه سه‌تهران با سه‌میلیون‌و200هزارتومان است که البته هزینه سرویس، ناهار و سایر کلاس‌های فوق‌برنامه جداست و به همین دلیل ممکن است شهریه یک پیش‌دبستانی در مرکزی به هشت‌میلیون هم رسیده باشد.
با این توصیفات چند درصد از والدین نوآموزان توانایی ثبت‌نام فرزندانشان در دوره پیش‌دبستانی را دارند و آیا با این روند برنامه‌ریزی برای پیش‌دبستانی‌ها می‌توان به ارتقای آمار ورودی‌ها به این دوره که در سال‌های اخیر به‌شدت کاهش یافته، امید داشت؟ تکلیف کودکانی که در مناطق دوزبانه هستند و باید در ورودشان به مدرسه با الفبای فارسی آشنا شوند، چه‌می‌شود.
